خواص گل ختمی؛ هر آنچه باید درباره آن بدانید

خواص گل ختمی برای سلامتی

فواید گل ختمی معمولا به دسته‌ی خاصی از ترکیبات گیاهی به‌نام موسیلاژ نسبت داده می‌شود. هنگامی که موسیلاژ موجود در این گیاه با آب ترکیب می‌شود، ژلی تولید می‌کند که سطح گلو، معده یا پوست را می‌پوشاند و از تحریک آن‌ها جلوگیری می‌کند.

اگرچه در مورد فواید گل ختمی برای انسان تحقیقات کمی انجام شده است، اما به نظر می‌رسد که این گیاه شگفت‌انگیر برای موارد زیر مفید باشد:

1. رفع سرفه و گلودرد

موسیلاژ موجود در گل ختمی این گیاه را به یک گزینه‌ی عالی برای درمان سرفه تبدیل کرده است. موسیلاژ یک لایه‌ی محافظ سرشار از آنتی‌اکسیدان ایجاد می‌کند که سطح گلو را می‌پوشاند، التهاب را کاهش می‌دهد و سرفه را برطرف می‌کند. علاوه‌بر این، خاصیت‌های ضدباکتریایی گل ختمی می‌تواند سرفه‌های ناشی از عفونت باکتریایی از جمله برونشیت و پنومونی (ذات‌الریه) را درمان کند.

در یک مطالعه، 822 شرکت‌کننده از شربت یا قرص حاوی عصاره‌ی گل ختمی به‌مدت هفت روز برای درمان گلودرد یا سرفه‌ی خشک استفاده کردند. در انتها بیشتر افراد گزارش دادند که گل ختمی، چه به‌صورت قرص و چه به‌شکل شربت، باعث شده است علائم آن‌ها در عرض 10 دقیقه کاهش یابد.

یک مطالعه‌ی دیگر نشان داد که موسیلاژ ریشه‌ی گل ختمی روی سلول‌های ایمنی انسان اثرات محافظتی ضداکسیداتیو و ضدالتهابی دارد و از سلول‌ها در برابر عفونت محافظت می‌کند. با این حال، برای درک بهتر تاثیر این گیاه روی سرفه و گلودرد باید مطالعات بیشتری روی انسان انجام شود.

2. درمان مشکلات گوارشی

از سایر خواص گل ختمی می‌توان به درمان رفلاکس اسید و بهبود زخم معده اشاره کرد. با این حال، شواهد انسانی برای اثبات این ادعا وجود ندارد. تنها تحقیقاتی که از تاثیر مثبت گل ختمی بر دستگاه گوارش حمایت می‌کنند، شامل مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی هستند.

این مطالعات نشان داده‌اند که ریشه‌ی گل ختمی می‌تواند از دیواره‌ی پوششی دستگاه گوارش محافظت کند. علاوه‌بر این، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این گیاه ممکن است از آسیب سلولی جلوگیری کنند.

3. بهبود متابولیسم

ریشه‌ی گل ختمی می‌تواند هورمون‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. یک مطالعه‌ی حیوانی نشان داد که عصاره‌ی این گیاه روی هورمون محرک تیروئید (TSH) تاثیر می‌گذارد و به بهبود متابولیسم (فرایند تبدیل غذا به انرژی) کمک می‌کند.

4. کاهش احتباس آب

ریشه‌ی گل ختمی این پتانسیل را دارد که مثل یک دیورتیک (ادرارآور) عمل کند. دیورتیک‌ها به بدن در دفع مایعات اضافی کمک می‌کنند و از این طریق باعث پاکسازی کلیه‌ها و مثانه می‌شوند.

5. تسکین درد

در بعضی از مطالعات مشاهده شده است که گل ختمی می‌تواند مثل یک مسکن به کاهش درد کمک کند. با این حال، برای تایید این موضوع باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

خواص گل ختمی برای پوست

از فواید این گیاه برای پوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. رفع سوزش پوست

اثر ضدالتهابی گل ختمی به تسکین سوزش پوست که ممکن است در اثر مشکلاتی مثل اگزما ایجاد شود، کمک می‌کند. در یک مطالعه مشاهده شد که استفاده از پماد حاوی 20 درصد عصاره‌ی ریشه‌ی گل ختمی با کاهش سوزش پوست همراه است. محققانی که این مطالعه را طراحی کرده بودند اعلام کردند که گل ختمی باعث تحریک سلول‌هایی می‌شود که دارای فعالیت ضدالتهابی هستند.

سایر تحقیقات هم نشان داده‌اند که گل ختمی می‌تواند سوزش و ترک‌خوردگی نوک سینه‌ها را در دوران شیردهی درمان کند. با این حال، در مورد عوارض احتمالی این گیاه برای زنان شیرده و نوزادان اطلاعات کافی وجود ندارد.

2. ترمیم زخم

ریشه‌ی گل ختمی دارای فعالیت ضدالتهابی و ضد‌باکتریایی است و به همین دلیل برای بهبود زخم مفید است. تحقیقات در مورد خواص گل ختمی نشان می‌دهد که عصاره‌ی این گیاه توانایی از بین بردن باکتری‌های گرم مثبت را دارد. به‌عنوان مثال، در یک مطالعه‌ مشاهده شد که گل ختمی در موش‌های آزمایشگاهی به درمان زخم کمک می‌کند و مدت زمان بهبودی را کاهش می‌دهد.

3. بهبود سلامت کلی پوست

از خواص گل ختمی برای بهبود مشکلاتی که در اثر مواجهه با اشعه‌ی ماوراء بنفش (UV) خورشید ایجاد شده‌اند، استفاده می‌شود. این گیاه می‌تواند آسیب‌‌های DNA را که توسط اشعه‌ی ماوراء بنفش به وجود می‌آیند، کاهش دهد. البته هنوز مشخص نیست که آیا استفاده از گل ختمی در روتین روزانه برای پوست مفید است یا خیر.

خواص گل ختمی برای مو

گل ختمی برای موهای خشک و شکننده فوق‌العاده مفید است. چرا که موسیلاژ موجود در آن به موها نرمی می‌بخشد، جلوی وز شدن موها را می‌گیرد و شانه‌کردن آن‌ها را آسان‌تر می‌کند.

این گیاه همچنین از سلامت پوست سر که برای رشد مو حیاتی است، حمایت می‌کند. گل ختمی به‌دلیل داشتن ترکیبات ضدالتهاب می‌تواند تحریک پوست سر را تسکین ‌دهد. از سوی دیگر، آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن با استرس اکسیداتیو که به فولیکول‌های مو آسیب می‌رساند، مقابله می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود محیط مناسبی برای رشد مو فراهم شود.

خواص گل ختمی سفید

گل ختمی سفید یکی از پرکاربردترین انواع این گیاه در طب سنتی است. از این گیاه برای شادابی پوست، کاهش التهاب پوست، ترمیم زخم، از بین بردن عفونت‌ها، دفع سموم و بهبود عملکرد دستگاه گوارش استفاده می‌شود.

خواص گل ختمی زرد‌

گل ختمی زرد برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و به‌ویژه برای حفظ سلامت پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه خاصیت مرطوب‌کنندگی دارد و به حفظ نرمی و لطافت پوست کمک می‌کند. همچنین برای درمان بیماری‌های تنفسی، تسکین سرفه و تقویت دستگاه گوارش یک گزینه‌ی عالی محسوب می‌شود.

خواص گل ختمی بنفش

گل ختمی بنفش با رنگ جذاب و خواص دارویی منحصربه‌فرد خود یکی از پرطرفدارترین گیاهان در طب سنتی است. بسیاری از خواص ذکرشده برای سایر انواع این گیاه را می‌توان به گل ختمی بنفش هم نسبت داد. گل ختمی بنفش غنی از آنتی‌اکسیدان است و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. علاوه‌بر این، خاصیت آرامبخشی دارد و التهاب را در قسمت‌های مختلف بدن از جمله پوست و مفاصل کاهش می‌دهد.

عوارض گل ختمی

گل ختمی به غیر از واکنش‌های آلرژیک نادر، هیچ عارضه‌ی گزارش‌شده‌ی دیگری ندارد. با این حال، بعضی از افراد ابتلا به ناراحتی معده و سرگیجه را بعد از مصرف آن اعلام کرده‌اند. علائمی که ممکن است در اثر حساسیت به این گیاه رخ دهند عبارتند از:

• کهیر
• خارش چشم
• بثورات پوستی
• تورم لب‌ها، زبان یا صورت
• خس‌خس سینه

اگر پس از مصرف گل ختمی با مشکل تنگی نفس، گیجی و تپش قلب مواجه شدید، فورا به‌دنبال مراقبت پزشکی اورژانسی باشید. چون این علائم نشانه‌ی آنافیلاکسی (یک واکنش آلرژیک شدید) هستند.

در حال حاضر، در مورد عوارض مصرف گل ختمی در دوران بارداری و شیردهی اطلاعات کافی وجود ندارد. به همین دلیل توصیه می‌شود زنان باردار و شیرده از خوردن آن خودداری کنند.

تداخل گل ختمی با داروها

موسیلاژ موجود در گل ختمی ممکن است در جذب داروهای خوراکی تداخل ایجاد کند که این موضوع می‌تواند به کاهش اثربخشی این محصولات منجر شود. اگر دارو مصرف می‌کنید، قبل از امتحان کردن هر گونه گیاه دارویی با پزشک مشورت کنید. همچنین بین زمان خوردن گل ختمی و زمان مصرف داروهای خود 2 تا 6 ساعت فاصله در نظر بگیرید.

گل ختمی ممکن است مستقیما با لیتیوم و داروهای دیابت تداخل داشته باشد. این گیاه می‌تواند از دفع لیتیوم توسط بدن جلوگیری کند و میزان این دارو را در بدن به سطوح بالقوه خطرناکی برساند. از سوی دیگر، مصرف هم‌زمان آن با داروهای دیابت ممکن است به افت شدید قند خون منجر شود.

کلام پایانی کرکره

از خواص گل ختمی برای سرفه، تسکین گلودرد و درمان مشکلات گوارشی استفاده می‌شود. این گیاه دارویی همچنین خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و ضدباکتریایی دارد و برای کاهش تحریک پوست و التیام زخم مفید است. با این حال، برای تایید مزایای آن باید تحقیقات بیشتری انجام شود.