کامپوزیت دندان چیست؟
کامپوزیت دندان، به زبان ساده، پرکردن دندانی است که با دندان‌های طبیعی ترکیب می‌شود. در گذشته، افراد از موادی مانند طلا یا نقره برای پر کردن حفره‌های دندانی خود استفاده می‌کردند که هر چند مؤثر ولی کاملاً قابل مشاهده نیز بودند که برای برخی افراد وجهه‌ی خوبی نداشت. چه بسا که دندان جلویی دهان جای خود را به طلا یا نقره می‌داد. با پیشرفت‌های علم پزشکی، پرکننده‌های کامپوزیت که اساساً از رزین ساخته شده‌اند به وجود آمدند که رنگ طبیعی دندان‌ها را به خود می‌گیرد. استفاده از این مواد به موفقیت بزرگی در علم دندانپزشکی تبدیل شد.
پرکننده‌های کامپوزیت علاوه بر بازگرداندن عملکرد مؤثر دندان، ظاهر آن را نیز بدون باقی گذاشتن هیچ اثری از پوسیدگی بهبود می‌بخشد، طوری که انگار تقریباً هیچ وقت آسیبی به دندان وارد نشده است! ناحیه‌ی آسیب‌دیده‌ی دندان شیاردار شده و با پرکننده‌ی کامپوزیت رزین پر می‌شود تا دندانی کاملاً ترمیم‌شده نمایان شود.
کامپوزیت دندان، حتی با وجود اینکه مانند دندان‌های طبیعی برای مقابله با سطوح مختلف فشار طراحی شده و ماندگاری طولانی دارد اما کاملاً دائمی نیست. پرکننده‌های کامپوزیت ممکن است در نهایت آسیب ببیند یا حتی از دهان بیفتند اما جای نگرانی ندارد. کامپوزیت به راحتی با مراجعه‌ی ساده به کلینیک دندانپزشکی معتبر قابل تعویض است. هرگز جای کامپوزیت آسیب‌دیده را بدون درمان رها نکنید زیرا می‌تواند منجر به عفونت شود.
پرکننده‌های کامپوزیتی از چه چیزی ساخته شده‌اند؟
کامپوزیت دندان به دلیل تطبیق‌پذیری، استحکام و طبیعی بودن آن محبوب زیادی داشته و در مواردی مانند موارد زیر کاربرد دارد:
- دندان‌های آسیب‌دیده در اثر تصادف، جراحت و مانند آن
- دندان‌های پوسیده
- دندان‌های ساییده شده در اثر دندان قروچه
مخلوط‌های پرکننده‌ی کامپوزیت ترکیبی از شیشه یا کوارتز در یک محیط رزینی هستند. ذرات پرکننده به ماده استحکام بخشیده و رزین این ماده را به ساختار دندان می‌چسباند. ترکیب رزین و فیلر ممکن است در کلینیک‌های مختلف دندانپزشکی متفاوت باشد اما عمدتاً از مواد مشابه تشکیل شده‌اند. رایج‌ترین ماده‌ی رزین اکریلیک یا متاکریلات است. فیلر نیز از موادی مانند شیشه، کوارتز یا سرامیک تشکیل شده است. همچنین این ماده حاوی مواد افزودنی مانند رنگدانه‌ها و مات‌کننده‌ها برای کنترل رنگ و کدری مواد است.
رنگدانه‌ها و کدری مطابق رنگ دندان اضافه می‌شود تا طبیعی‌ترین ظاهر ممکن را داشته باشد. ظاهر طبیعی کامپوزیت، به خصوص زمانی که برای پرکردن دندان‌های جلویی استفاده شود باعث جذابیت بیشتر آن می‌شود.
روش انجام کامپوزیت دندان
پر کردن کامپوزیت دندان پوسیده فرایند دشواری نیست. این فرایند به صورت گام به گام به این ترتیب است:
دندانپزشک ابتدا به منظور بی‌حس کردن ناحیه اطراف دندانی که قرار است درمان شود، یک بی‌حس‌کننده‌ی موضعی تزریق می‌کند.
- در مرحله‌ی بعد، دندانپزشک پوسیدگی را تجزیه و تحلیل کرده و قسمت آسیب‌دیده‌ی دندان را بر می‌دارد. پس از برداشتن قسمت پوسیده، باقیمانده‌ی دندان را طوری شکل می‌دهند تا سطحی بهینه برای اتصال مواد کامپوزیت ایجاد شود.
- پس از این، دندان‌ها تحت عمل ساییده شدن (etching) قرار می‌گیرند که اساساً به معنای زبر کردن سطح دندان به منظور اتصال آسان و قوی مواد کامپوزیت است.
- شکل کامپوزیت برای اطمینان از تناسب کامل، با توجه به شکل دندان و ناحیه‌ای که پر یا پوشانده شده ساخته می‌شود. پس از آن، پرکننده‌ی کامپوزیت به طور ایمن در جای خود قرار می‌گیرد تا ظاهر و عملکرد طبیعی دندان را شبیه‌سازی کند.
- در آخرین مرحله، دندانپزشک طرز قرار گرفتن دندان‌ها روی یکدیگر را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که پرکردن دندان‌ها در چسباندن دندان‌ها به هم تداخلی نداشته باشد. در صورت نیاز، اصلاحات لازم در این مرحله انجام می‌شود.
با انجام کامپوزیت دندان تنها یک مرحله از این روش را پشت سر گذاشته‌اید. برای اینکه مطمئن شوید کامپوزیت با دندان سازگار شود، باید مراقبت‌های بعد از کامپوزیت دندان را جدی بگیرید.
مراقبت‌های بعد از کامپوزیت دندان چیست؟
هر چند کامپوزیت دندان یک عمل زیبایی دندانپزشکی نسبتاً ساده و بدون عوارض جدی محسوب می‌شود اما همچنان به مراقبت‌های بعدی نیاز دارد تا اطمینان حاصل شود که نتایج تا حد ممکن پابرجا باقی بمانند. مراقبت‌های بعد از کامپوزیت دندان برای افزایش طول عمر آن و موفقیت کلی درمان بسیار مهم است.
۲۴ ساعت اولیه پس از عمل کامپوزیت برای موفقیت درمان بسیار حیاتی است. در این مدت، مراقبت بیشتر از دندان‌ها و اجتناب از هر گونه فعالیتی که ممکن است به کامپوزیت آسیب برساند، ضروری است. البته بلافاصله پس از کامپوزیت، ممکن است در دندان‌های خود حساسیت و ناراحتی احساس کنید که امری طبیعی است. این درد و حساسیت را می‌توان با مسکن‌ها یا داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک رفع کرد.
بسیاری از دندانپزشکان چند اقدام ساده را برای ۲۴ ساعت اول پس از کامپوزیت همراه با نکات طولانی مدت مراقبت در منزل توصیه می‌کنند. با انجام عادات مناسب، کامپوزیت دندان می‌تواند تا پنج سال یا بیشتر دوام بیاورد.
۱. برای غذا خوردن کمی صبر کنید
پس از اتمام عمل در مطب و پرکردن دندان حتی اگر احساس ناخوشایندی ندارید، برای غذا خوردن کمی صبر کنید تا تمام مواد بی‌حس‌کننده‌ی دندان کاملاً از بین بروند. در غیر این صورت، ممکن است ناخودآگاه باعث آسیب رساندن به بافت نرم دندان در حین جویدن غذا شوید.
۲. غذاهای مناسب بخورید
پس از انجام هر نوع عمل دندانپزشکی از جمله عمل کامپوزیت دندان در اولین روز اغلب مصرف غذاهای نرم توصیه می‌شود. این کار به بیمار کمک می‌کند تا از وارد شدن هر گونه آسیب غیرضروری به دندان خود جلوگیری کند زیرا ممکن است تا چند ساعت بعد از عمل مقداری درد و التهاب در دندان وجود داشته باشد. مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های بسیار گرم یا سرد نیز می‌تواند مشکلات حساسیت را افزایش دهد. برای روز اول معمولاً مصرف خوراکی‌هایی با دمای نزدیک به دمای بدن مناسب است.
هر چند پس از انجام عمل کامپوزیت خوردن هیچ چیز کاملاً ممنوع نیست، اما کار عاقلانه این است که مصرف غذاهای شیرین و اسیدی را محدود کنید. این نوع غذاها می‌توانند شانس ایجاد پوسیدگی بیشتر دندان را در آینده افزایش دهند. غذاهای بسیار سفت، چسبناک یا ترد نیز می‌توانند به کامپوزیت آسیب برسانند و باید با احتیاط فراوان مصرف شوند.
۳. از برخورد موادی به دندان که باعث لکه دار شدن آن می‌شوند اجتناب کنید
پرکننده‌های کامپوزیت مانند مینای دندان می‌توانند هنگام قرار گرفتن در معرض برخی مواد غذایی و مواد شیمیایی لکه‌دار شوند. اگر پرکننده‌ی کامپوزیت در نقطه‌ای قابل مشاهده است، باید مصرف مواد غذایی را که احتمالاً آن را لکه دار می‌کنند محدود کنید. این موارد عبارت‌اند از:
- قهوه، چای و نوشابه‌های تیره رنگ
- چغندر و انواع توت‌ها
- رنگ‌های خوراکی مصنوعی
- سرکه بالزامیک
علاوهبراین، مصرف تنباکو نیز می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان‌ها و آسیب شود. استفاده از خمیر دندان سفید‌کننده و روش‌های درمانی دیگر روی پرکردگی‌های کامپوزیت جواب نمی‌دهد. بنابراین در صورت ایجاد لکه روی کامپوزیت، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
۴. بعد از غذا آب بنوشید
در غذاهایی که می‌خورید مقدار زیادی قند و اسید وجود داشته که می‌توانند بعد از غذا در دهان باقی بمانند. برای کاهش سطح اسیدیته در دهان و حذف مواد غذایی باقیمانده در دندان، پس از غذا آب بنوشید.
۵. بهداشت دهان و دندان را به درستی رعایت کنید
مسواک زدن روزانه و نخ دندان کشیدن برای سلامت دندان ضروری است و می‌توان آن را از روز عمل کامپوزیت از سر گرفت. از یک مسواک نرم و بهترین خمیر دندان استفاده کرده و ناحیه‌ی پرشده را به آرامی و به طور کامل تمیز کنید. اگر هنوز احساس درد دارید، از شستشوی آن با آب نمک گرم استفاده کنید تا ضمن خنثی کردن باکتری‌های مضر، ناراحتی را نیز از بین ببرید.
از مصرف دهانشویه‌هایی که حاوی الکل هستند خودداری کنید زیرا عدم استفاده از بهترین دهانشویه برای بوی بد دهان در طول زمان می‌تواند بر یکپارچگی ساختاری پرکننده‌های کامپوزیت تأثیر بگذارد. علاوهبراین، حداقل هر شش ماه یک بار برای چکاپ و تمیز کردن حرفه‌ای دندان به دندانپزشک مراجعه کنید.
۶. انجام معاینات منظم دندانپزشکی
رفتن به دندانپزشکی هر شش ماه یکبار برای سالم نگه داشتن دندان‌ها کلیدی است. این بازدیدها به تشخیص زودهنگام مشکلاتی مانند بیماری لثه یا کرم‌خوردگی کمک می‌کند. همچنین دندانپزشکان دندان‌ها را طوری تمیز می‌کنند که نمی‌توان آن کار را در خانه انجام داد زیرا از ابزارهای ویژه‌ای برای حذف جرم و پلاک از نواحی سختی که مسواک و نخ دندان به آن دسترسی ندارند، استفاده می‌کنند.
در طی این معاینات، دندانپزشکان می‌توانند عملکرد کامپوزیت دندان و سایر درمان‌های زیبایی دندان را نیز بررسی کنند. اگر علائم فرسودگی یا آسیب دیدند، فورا آن را ترمیم می‌کنند.
۷. عادات مضر را کنار بگذارید
فشار بیش از حد بر روی پرکننده‌ی کامپوزیت می‌تواند منجر به آسیب شود و ممکن است نیاز به تعویض یا ترمیم داشته باشد. یخ یا اجسام خارجی را نجوید تا از چنین آسیبی جلوگیری شود. همچنین دندان قروچه‌ی مزمن که با نام علمی Chronic tooth grinding شناخته می‌شود، می‌تواند در عملکرد دندان اختلال ایجاد کند. بنابراین برای درمان این عارضه اقدام کنید.
عاداتی که پس از کامپوزیت دندان باید از آن‌ها اجتناب کرد
در ادامه، با عاداتی که در هنگام مراقبت‌های بعد از کامپوزیت دندان باید از آن‌ها اجتناب شود، آشنا می‌شوید.
خوردن غذاها و نوشیدنی‌هایی که دندان را لکه‌دار می‌کنند
برخی غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند دندان‌ها و همچنین مناطقی را که در آن‌ها عمل انجام داده‌اید، لکه‌دار کنند. به خصوص که رزین استفاده شده در کامپوزیت به راحتی لکه می‌شود و باید دور از مواد غذایی که می‌تواند رنگ آن را مخدوش کند نگهداری شود. این مواد قهوه، شیرینی و آب نبات، انواع توت‌ها، ادویه کاری و چای هستند. از مصرف غذاهای اسیدی مانند آب مرکبات و سس گوجه فرنگی نیز باید اجتناب شود. این مواد غذایی می‌توانند باعث تغییر رنگ دندان شوند و کامپوزیت را خراب کنند. همچنین ممکن است ساختار پیوند کامپوزیت به دندان را نیز تغییر دهند.
سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
محصولات حاوی تنباکو می‌توانند مواد چسبنده‌ی کامپوزیت را لکه‌دار کنند یا رنگ آن را تغییر دهند. وقتی سیگار یا قلیان می‌کشید، ممکن است رنگ کامپوزیت از سفید به زرد و یا قهوه‌ای تغییر کند.
جویدن سخت
بعد از عمل کامپوزیت، بهتر است از مصرف غذاهای جویدنی سخت خودداری کنید. برخی از این غذاها آب نبات‌های سفت، شیرینی‌های چسبناک، پاستیل، یخ، مغز ذرت بو داده و مغزهای خوراکی هستند. این خوراکی‌ها ممکن است اطراف دندان گیر کنند، مواد مورد استفاده در کامپوزیت را خراش دهند یا باعث شل شدن دندان‌های کامپوزیت شده شوند.
عاداتی مانند گاز گرفتن و جویدن اقلام غیر خوراکی
برخی اقلامی که عادت داریم بجویم ناخن، خودکار، مداد و بسته‌های نایلونی هستند. جویدن این اشیاء اغلب با گذشت زمان تبدیل به عادت می‌شود. اگر این عادات بد را حذف نکنید، می‌توانند مواد رزین مورد استفاده برای کامپوزیت دندان و حتی مینای دندان را از بین ببرند. حتی ساییدن یا فشردن دندان‌ها به یکدیگر یا دندان قروچه نیز می‌تواند کامپوزیت و مینای دندان را ضعیف کند. دندان قروچه عادت نامناسبی بوده و برخی فقط زمانی که می‌خوابند یا استرس دارند این کار را انجام می‌دهند.
چه مدت پس از پر کردن کامپوزیت می‌توان غذا خورد؟
۱. صبر کنید تا بی‌حسی از بین برود
اولین قدم برای غذا خوردن بعد از عمل کامپوزیت این است که منتظر بمانید تا بی‌حسی کاملاً از بین برود. این کار ممکن است چند ساعت طول بکشد، بنابراین صبور باشید زیرا غذا خوردن با دهان بی‌حس می‌تواند منجر به ایجاد صدمات تصادفی شود. در نتیجه، کنترل کاملی بر دهان و دندان‌های خود نخواهید داشت.
۲. با غذاهای نرم شروع کنید
هنگامی که بی‌حسی از بین رفت، می‌توانید غذا خوردن را با مصرف غذاهای نرم که به حداقل جویدن نیاز دارند شروع کنید. این کار از وارد کردن فشار بیش از حد به دندان پر شده جلوگیری می‌کند. برخی از غذاهای مناسب عبارت‌اند از:
- ماست
- پودینگ
- سس سیب
- پوره‌ی سیب زمینی
- اسموتی
۳. از مصرف غذاهای سرد و گرم خودداری کنید
در چند ساعت اول پس از عمل، بهتر است از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های بسیار گرم یا سرد خودداری کنید چرا که دندان‌های شما ممکن است حساس باشند و قرار گرفتن آن‌ها در معرض دمای شدید باعث ایجاد درد می‌شود. در این مدت مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی را که به دمای بدن انسان نزدیک‌تر هستند، در نظر بگیرید.
۴. در جویدن غذا محتاط باشید
حتی پس از رفع اثر بی‌حسی، در جویدن غذا احتیاط کنید. سعی کنید هنگام غذا خوردن از سمت دیگر دهان استفاده کنید تا فشار روی دندان کامپوزیت شده به حداقل برسد. این کار در محافظت از کامپوزیت و کاهش خطر هرگونه عارضه تأثیر زیادی دارد.
۵. به تدریج رژیم غذایی عادی را از سر بگیرید
با گذشت چند روز، می‌توانید به تدریج رژیم غذایی معمول خود را مجدداً از سر بگیرید. در این زمان می‌توانید غذاهایی را که نیاز به جویدن بی‌تری دارند به وعده‌های غذایی خود اضافه کنید. اگر در اطراف دندان پر شده درد، ناراحتی یا احساس غیرعادی داشتید، فوراً با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
کلام آخر کرکره
مراقبت‌های بعد از پرکردن دندان با کامپوزیت برای اطمینان از طول عمر و زیبایی دندان شما ضروری است. با رعایت یک برنامه‌ی منظم مراجعه به دندانپزشک، به کارگیری رژیم‌های غذایی مناسب و انتخاب محصولات مناسب بهداشتی مانند وسایل روتین دندان، می‌توانید لبخندی زیبا و ماندگار داشته باشید.
دیدگاه خود را بیان کنید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت گذاری شده‌اند *